Lipoedeem Diëtisten Nederland
Eerlijk voedingsadvies voor vrouwen met lipoedeem
Blog Layout
#1 Lipoedeem de basis: hoe weet ik of ik lipoedeem heb?
duda-wsm • mei 24, 2021
Gewoon te dik of toch niet?
Lipoedeem wordt ook wel “vetzwelling” genoemd en is een chronische ziekte. Het is niet te genezen, maar wel te behandelen. Het komt vrijwel alleen bij vrouwen voor (bij uitzondering ook bij mannen) en typeert zich door extra vetopslag op een aantal plekken: heupen, benen en/of armen. Lipoedeem wordt vaak verwart met obesitas maar is niet hetzelfde. Een goede diagnose stellen is voor veel artsen lastig. In dit artikel sta ik stil bij het begin en geef ik antwoord op de volgende vragen:
1. Wat is lipoedeem?
2. Wie kan lipoedeem krijgen?
3. Hoe kan ik lipoedeem herkennen?
4. Waar moet ik heen als ik denk dat ik lipoedeem heb?
5. Waarom is het zo belangrijk dat ik hiermee aan de slag ga?
Wat is lipoedeem?
Lipoedeem is een chronische ziekte waar sprake is van vetopslag op specifieke plekken en waar het onderhuidse vetweefsel ontstoken is (1) (2) (3). Omdat het vaak wordt verward met overgewicht of obesitas is het voor veel artsen moeilijk te herkennen. Naar schatting hebben zo’n 11% van de vrouwen in Nederland lipoedeem (4) maar dit is niet zeker. Het daadwerkelijke percentage kan hoger of lager liggen.
Er zijn verschillende typen lipoedeem te onderscheiden (zie ook de afbeelding onder de alinea). De vijf typen kunnen los van elkaar maar ook gecombineerd voorkomen. Er zijn dus verschillende vormen van lipoedeem mogelijk en daarom is niemand hetzelfde.
De ziekte verloopt in fasen. In de eerste fase is er sprake van een normaal huidoppervlak met vergrote vetophopingen. Lipoedeem is hier vaak moeilijk te herkennen. Vaak denken vrouwen dat ze “gewoon wat dikker zijn op een bepaald gebied”. In de tweede fase ontstaat er een ongelijke huid met inkepingen in het vet en is het oppervlak van de huid klonterig van uiterlijk met vetbolletjes die uitpuilen tussen de verdikte bindvezels (fibrotische septa). In de derde fase ontstaan er grotere uitstotingen van weefsel die vervormingen veroorzaken en in de vierde fase is er sprake van lipolymfoedeem. Dat betekent dat er naast lipoedeem ook sprake is van lymfoedeem (5) (6).
Er zijn verschillende typen lipoedeem te onderscheiden (zie ook de afbeelding onder de alinea). De vijf typen kunnen los van elkaar maar ook gecombineerd voorkomen. Er zijn dus verschillende vormen van lipoedeem mogelijk en daarom is niemand hetzelfde.
De ziekte verloopt in fasen. In de eerste fase is er sprake van een normaal huidoppervlak met vergrote vetophopingen. Lipoedeem is hier vaak moeilijk te herkennen. Vaak denken vrouwen dat ze “gewoon wat dikker zijn op een bepaald gebied”. In de tweede fase ontstaat er een ongelijke huid met inkepingen in het vet en is het oppervlak van de huid klonterig van uiterlijk met vetbolletjes die uitpuilen tussen de verdikte bindvezels (fibrotische septa). In de derde fase ontstaan er grotere uitstotingen van weefsel die vervormingen veroorzaken en in de vierde fase is er sprake van lipolymfoedeem. Dat betekent dat er naast lipoedeem ook sprake is van lymfoedeem (5) (6).
Wie kan lipoedeem krijgen?
Wat precies de oorzaak van lipoedeem is, is nog onbekend. Wel komt de ziekte bijna alleen bij vrouwen voor. Bij meer dan de helft van de vrouwen komt het ook voor in de familie (1) (7). Ook is bekend dat hormonen van invloed zijn op de ontwikkeling van lipoedeem (8). Lipoedeem komt vaak (maar niet altijd) tot uiting gedurende perioden waar sprake is van hormonale schommelingen, denk aan:
- Puberteit
- Zwangerschap
- (Pre)menopauze
Hoe kan ik lipoedeem herkennen?
Lipoedeem is te herkennen aan:
Verder is er nog een reeks aan andere “vage” klachten waar je last van kan hebben (maar dit hoeft niet):
Bij veel vrouwen is er ook sprake van overgewicht/obesitas (15) of hypothyreoïdie (12). Hypothyreoïdie betekent dat de schildklier te weinig schildklierhormoon aanmaakt.
- Plekken waar meer vet zit op geslagen zijn pijnlijk en/of vermoeid
- Symmetrische zwelling (wanneer gewicht toeneemt aan de ene kant van het lichaam, zal dit ook toenemen aan de andere kant)
- Snel krijgen van blauwe plekken (9)
- Bepaalde gebieden lijken niet af te nemen bij diëten terwijl andere gebieden (bijvoorbeeld de buik) wel slanker wordt (10)
Verder is er nog een reeks aan andere “vage” klachten waar je last van kan hebben (maar dit hoeft niet):
- Buikpijn
- Oedeem
- Gewrichtspijn
- Bedplassen
- Vermoeidheid
- Moeite met concentratie
- Stress (11)
- Allergieën
- Migraine
- Slecht slapen
- Hoge bloeddruk
- Astma
- Darmproblemen (12)
- Depressie (1)
- Eet- en angststoornissen
- PTSS (13)
- Ervaren van lagere kwaliteit van leven (14) (12)
Bij veel vrouwen is er ook sprake van overgewicht/obesitas (15) of hypothyreoïdie (12). Hypothyreoïdie betekent dat de schildklier te weinig schildklierhormoon aanmaakt.
Waar moet ik heen als ik denk dat ik lipoedeem heb?
Klinkt het bovenstaande al bekend? Dan is het goed mogelijk dat er sprake is van lipoedeem. Het hoeft niet, er kan ook sprake zijn van een andere aandoening. Het is in ieder geval belangrijk dat je het er niet bij laat zitten. De allereerste stap die je kunt ondernemen is naar de huisarts gaan.
Helaas is niet elke huisarts even bekend met de aandoening lipoedeem. Het is daarom raadzaam om goed voorbereid naar de afspraak te komen. Wellicht heb je het helemaal niet nodig, maar je kunt beter te veel informatie mee nemen dan te weinig.
5 tips voor bij de huisarts (voor het geval dat)
- Leg je klachten zo helder mogelijk uit. Benoem waar je last van hebt (ook al is het een hele waslijst) en geef aan dat je een vermoeden hebt dat het lipoedeem zou kunnen zijn.
- Neem eventueel een afbeelding mee (op je telefoon) die je kan laten zien ter vergelijking.
- Vraag om een verwijzing naar een specialist in het ziekenhuis voor verder onderzoek. Je wilt graag geholpen worden en daar heb je recht op! Laat je niet met een kluitje in het riet sturen.
- Neem iemand mee naar de afspraak wanneer je zelf niet zo mondig bent. Soms helpt het om iemand mee te nemen die bekend is met jouw situatie is. Het kan sowieso prettig zijn om twee paar oren extra mee te hebben wanneer je wel veel informatie krijgt.
- Neemt je huisarts je niet serieus en blijft hij/zij je wegsturen, dan is het een idee om te gaan shoppen. Je verdient het om serieus genomen te worden door je huisarts en je kunt altijd kijken of er een andere huisarts beschikbaar is.
Waarom is het zo belangrijk dat ik hiermee aan de slag ga?
Blijf je toch doorlopen met klachten en je hebt lipoedeem, dan is de kans heel groot dat de klachten erger worden. Wanneer je niets doet verdwijnen de klachten niet. De pijn en het ongemak kan erger worden en je kwaliteit van leven minder. Hoe eerder je een diagnose en behandelplan hebt, hoe groter de kans is dat behandelingen goed aanslaan en dat jij goed geholpen kan worden.
Bronvermelding
- Lipedema: a frequently misdiagnosed and misunderstood fatty deposition syndrome. Fife, C.E., Maus, E.A. and Carter, M.J. 2010, Adv Skin Wound Care, pp. 81-92.
- Marshall, M. and Schwahn-Schreiber, C. Prävalenz des Lipödems bei berufstätigen Frauen in Deutschland. lipedemaproject.org. [Online] februari 2016. https://lipedemaproject.org/wp-content/uploads/2016/02/2011_Marshall_Prevalence-of-Lipoedema-in-Professional-Women-in-Germany.pdf.
- Lipedema: friend and foe. Sanchez-de la Torre, Y., et al. 2018, Horm Mol Biol Clin Investig.
- Bosman, J. Lipoedeem: Diagnostiek en behandeling. cme-online.nl. [Online] maart 16, 2016. https://www.cme-online.nl/sites/www.cme-online.nl/files/2016/03/Presentatie_Lipoedeem.pdf.
- Rare adipose disorders (RADs) masquerading as obesity. Herbst, K.L. 2012, Acta Pharmacol Sin, pp. 155-172.
- Wounds UK. Best Practice Guidelines The Management of Lipoedema. lipoedema.co.uk. [Online] 2017. https://www.lipoedema.co.uk/wp-content/uploads/2017/05/WUK_Lipoedema-BPS_Web.pdf.
- Pathophysiological dilemmas of lipedema. Szél, E., Kemény, L., Groma, G., & Szolnoky, G. s.l. : Medical Hypothesis, 2014, pp. 599-606.
- Estrogen receptor protein content is different in abdominal than gluteal subcutaneous adipose tissue of overweight-to-obese premenopausal women. Gavin, K.M., Cooper, E.E. and Hicker, R.C. 2013, Metabolism, pp. 1180-1188.
- Lipedema. Canning, C. and Bartholomew, J.R. 2018, Vasc Med, pp. 88-90.
- First Dutch guidelines on lipedema using the international classification of functioning, disability and health. Halk, A.B. and Damstra, R.J. 2016, Phlebology, pp. 1-8.
- Lipedema Fat and Signs and Symptoms of Illness, Increase with Advancing Stage. Herbst, K.L., et al. 2015, iMedPub Journals, p. 8.
- New Insights on Lipedema: The Enigmatic Disease of the Perihperal Fat. Bauer, A., et al. 2019, Plast Reconstr Surg. , pp. 1475-1484.
- Lipödem - Mythen and Fakten Teil 3. Bertsch, T. and Erbacher, G. 2018, Phlebologie-Stuttgart, pp. 188-189.
- Romeijn, J.R.M., et al. Exploration of Patient Characteristics and Quality of Life in Patients with Lipoedema Using a Survey. Dermatol Ther. maart 13, 2018, pp. 1-9.
- Lipedema - myths and facts, Part 5. Bertsch, T., et al. 2020, Thieme, pp. 1-19.
Bedankt voor het lezen van deze blog. Zou je meer willen weten over voeding, gezondheid en/of gedragsverandering bij lipoedeem, neem dan contact met één van de diëtisten op en maak een afspraak.
Blijf verbonden
Sluit je aan bij een Facebookgroep met lotgenoten (niet voor professionals).
Volg ons op Instagram voor de laatste updates.
Volg ons op Instagram (ook voor professionals).
Veel vrouwen hebben een ideaalbeeld in hun hoofd hoe ze eruit willen zien. Soms is dat realistisch maar soms ook helemaal niet. Elke vrouw is verschillend en de ene vrouw is gevoeliger voor het slanke schoonheidsideaal dan de andere. “De vrouw” bestaat dan ook niet. Maar wat de meeste van ons gemeen hebben is dat we graag lekker in ons vel willen zitten en een gezond gewicht willen hebben. Of dat in jouw hoofd nu maatje 34 is of maatje 50, dat doet er niet toe. Je hebt extra gewicht en wil daar graag wat van verliezen. Maar bij lipoedeem is afvallen een stuk uitdagender dan bij vrouwen zonder lipoedeem (en daar is het vaak al moeilijk genoeg). In dit artikel ga ik dan ook dieper in op:
Naast koolhydraten zijn vetten ook macronutriënten en een belangrijk onderdeel van onze voeding. Ze zijn een belangrijke bron van verschillende vitamines (waaronder vitamine A, D en E) en leveren essentiële vetzuren die ons lichaam nodig heeft om te kunnen functioneren. Zo zijn ze een bouwstof voor onze hersenen, zenuwen en hormonen. Ze komen in veel verschillende voedingsmiddelen voor en we onderscheiden verschillende soorten vet. Niet alle vetten zijn even gezond. In deze blog lees je de basis van vetten, welke gezond zijn (en welke je beter kunt vermijden) en welke voedingsbronnen geschikt zijn voor je dagelijkse portie vet.
Proteïnen, oftewel eiwitten, is net als vetten en koolhydraten een macronutriënt en een belangrijk onderdeel van onze voeding. Ze worden ook wel de bouwblokken van ons lichaam genoemd. Ze helpen met spieropbouw bijvoorbeeld, maar zijn ook belangrijk voor het immuunsysteem en de aanmaak van o.a. hormonen. Ze komen in heel veel voedingsmiddelen voor en ze zijn opgebouwd uit kleine bouwsteentjes genaamd aminozuren! In deze blog lees je alles over de basis van proteïnen en aminozuren.
Eerlijke informatie over koolhydraten | Wat zijn koolhydraten? | Waar zitten koolhydraten in? | Zijn koolhydraten gezond?